1. Mục tiêu phát triển xe điện của một số quốc gia

Vấn đề môi trường ngày càng phức tạp đặt các nước vào tình thế phải có những giải pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường không khí mà một nguyên nhân rất lớn là từ các phương tiện giao thông sử dụng nhiên liệu hóa thạch (xăng, dầu, than, khí thiên nhiên).

Chính phủ Indonesia đặt mục tiêu có ít nhất hai triệu ô-tô điện hoạt động trên đường phố nước này vào năm 2025 và tiếp tục hướng đến thị trường xuất khẩu. Tổng thống Indonesia Joko Widodo khẳng định, quốc gia Đông Nam Á này có thể trở thành nhà sản xuất ô-tô điện hàng đầu.

Chính phủ Thailand tuyên bố trong vòng một năm tới sẽ cho ra mắt chiếc xe điện lắp ráp nội địa đầu tiên, sớm hơn một năm so mục tiêu trước đó. Thailand đã thông qua một gói các biện pháp thuế hải quan và thuế tiêu thụ đặc biệt nhằm thúc đẩy ngành công nghiệp xe điện.

Bộ Năng lượng và Mỏ của Lào đã nghiên cứu, tổ chức thực hiện chính sách và cơ chế chuyển dần sang sử dụng xe điện tại nước này. Dự kiến, đến năm 2025, tại Lào sẽ có ít nhất 1% số phương tiện giao thông là xe điện, tương đương 20.000 xe.

Theo báo cáo do Viện Nghiên cứu Australia công bố, Australia có thể trở thành cường quốc sản xuất xe điện bền vững trên thế giới.

Chính phủ Anh có kế hoạch cấm bán ô-tô chạy bằng dầu và động cơ diesel mới ở Anh từ năm 2030. Hoạt động của ngành chế tạo ô-tô tại Anh đã rơi vào đình trệ năm 2021 do tác động của đại dịch Covid-19, trong đó có tình trạng thiếu chất bán dẫn. Tuy nhiên, cứ sáu xe được tiêu thụ ở Anh thì có một xe điện.

Chính phủ Ireland đã công bố mục tiêu tăng lượng xe điện lưu hành tại quốc gia này lên 945.000 chiếc vào năm 2030, từ mức 45.000 chiếc hiện nay. Ireland cũng có kế hoạch cấm bán xe chạy nhiên liệu hóa thạch vào năm 2030 và cấm sử dụng những xe này từ năm 2045.

Chính phủ của Tổng thống Mỹ Joe Biden đã ký ban hành Đạo luật cấp hàng tỷ USD nguồn vốn tài trợ mới cho hoạt động sản xuất xe điện, cũng như ba tỷ USD để Cơ quan Bưu điện Mỹ mua xe điện và các thiết bị sạc pin. Chính phủ Mỹ mong muốn đến năm 2030, 50% số phương tiện mới được bán ra là xe điện hoặc xe lai và thiết lập 500.000 trạm sạc xe điện.

Trong khi đó, Canada nỗ lực bảo đảm Ontario vẫn là trung tâm sản xuất trong tương lai khi các nước trên thế giới tăng cường đầu tư vào lĩnh vực sản xuất xe điện nhằm cắt giảm lượng khí thải.

Hãng sản xuất pin POSCO Chemical của Hàn Quốc cũng đã công bố kế hoạch xây dựng một nhà máy trị giá 400 triệu USD ở Canada để sản xuất pin xe điện.

Ở Việt Nam, Vin Group là đơn vị đầu tiên đã chế tạo xe điện đáp ứng nhu cầu trong nước và hiện đã xuất khẩu sang thị trường Mỹ.

2. Thị trường xe điện hiện nay

Trong báo cáo Triển vọng xe điện toàn cầu 2022 (Global EV Outlook 2022), Cơ quan Năng lượng quốc tế (IEA) đánh giá, rất ít lĩnh vực năng lượng sạch trên thế giới năng động như thị trường ô-tô điện. Năm 2012, chỉ có 120.000 xe điện được bán ra trên toàn thế giới. Năm 2021, số lượng xe điện bán ra mỗi tuần nhiều hơn tổng số xe bán trong cả năm 2012. Gần 10% doanh số bán ô-tô trên toàn cầu năm 2021 là xe điện, tăng gấp bốn lần thị phần của năm 2019. Điều này nâng tổng số ô-tô điện trên các tuyến đường thế giới lên khoảng 16,5 triệu xe, gấp ba lần so số lượng năm 2018. Doanh số bán ô-tô điện toàn cầu tiếp tục đà tăng mạnh vào năm 2022, với hai triệu chiếc bán ra trong quý đầu tiên của năm, tăng 75% so cùng kỳ năm 2021.

Theo IEA, chính sách hỗ trợ của các chính phủ chính là động lực mạnh mẽ giúp ngành sản xuất xe điện tăng trưởng. Chi tiêu công cho trợ cấp và ưu đãi đối với xe điện tăng gần gấp đôi vào năm 2021, lên gần 30 tỷ USD. Ngày càng nhiều quốc gia cam kết loại bỏ dần các động cơ đốt trong hoặc có các mục tiêu “điện hóa” phương tiện đầy tham vọng trong những thập niên tới. Trong khi đó, các nhà sản xuất ô-tô cũng lên kế hoạch điện khí hóa các đơn vị sản xuất, nỗ lực vượt xa hơn các mục tiêu đề ra. Thêm một yếu tố nữa là số lượng mẫu xe điện mới ra mắt vào năm 2021 nhiều gấp năm lần so năm 2015, làm tăng sức hấp dẫn đối với người tiêu dùng. Số lượng mẫu xe điện hiện có trên thị trường là khoảng 450 loại.

Trung Quốc là thị trường dẫn đầu về doanh số bán xe điện trong năm 2021, khi chiếm một nửa mức tăng trưởng của toàn cầu. Số lượng xe điện bán ra ở Trung Quốc năm 2021 là khoảng 3,3 triệu xe, nhiều hơn so số xe điện bán ra trên toàn thế giới năm 2020.

Doanh số bán xe điện ở châu Âu cũng ghi nhận sự tăng trưởng mạnh mẽ với mức tăng 65%, lên 2,3 triệu xe, sau sự bùng nổ năm 2020.

Thị trường xe điện tại Mỹ tăng tới 630.000 xe, sau hai năm suy giảm. Quý đầu tiên của năm 2022 cũng cho thấy xu hướng tương tự, với doanh số bán hàng ở Trung Quốc tăng hơn gấp đôi so quý đầu tiên của năm 2021 và chiếm phần lớn tăng trưởng toàn cầu, mức tăng trưởng ở thị trường Mỹ và châu Âu lần lượt là 60% và 25%.

Năm 2021, lượt đăng ký xe bus và xe tải điện hạng nặng ở Trung Quốc, châu Âu và Mỹ đều tăng. Doanh số bán xe bus điện năm 2021 tăng 40% so năm trước đó, ngay cả khi thị trường xe bus toàn cầu gần như không đổi. Năm 2021, doanh số xe bus điện toàn cầu là 670.000 xe và lượng xe tải hạng nặng chạy điện là 66.000 xe, chiếm khoảng 4% số xe bus và 0,1% số xe tải hạng nặng toàn cầu. Trung Quốc chiếm gần 90% lượt đăng ký xe tải điện vào năm 2021, giảm so mức gần 100% năm 2017. Xe tải điện tại Mỹ và châu Âu bắt đầu tăng nhanh trong vài năm qua, nhờ lượng mẫu xe có sẵn tăng, sự hỗ trợ chính sách và những cải thiện về kỹ thuật...

Ngược lại, tại các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển ngành xe điện chưa thật sự tạo được bứt phá. Tại Brazil, Ấn Độ và Indonesia, chưa đến 0,5% doanh số bán ô-tô là xe điện. Tuy nhiên, doanh số bán xe điện đã tăng gấp đôi ở một số khu vực vào năm 2021, bao gồm cả ở Ấn Độ. Điều này có thể mở đường cho thị trường tăng trưởng nhanh hơn vào năm 2030, nếu các chính sách và đầu tư hỗ trợ thích hợp được đưa ra.

3. Đổi mới nội dung chương trình đào tạo ngành Công nghệ kĩ thuật ô tô

Việc phát triển của thị trường xe điện hứa hẹn sự phát triển dịch vụ bảo hành, sửa chữa xe điện trong tương lai gần. Với đặc thù của xe điện, việc bảo hành, sửa chữa xe có nhiều điểm khác biệt với các dòng xe xăng, diesel hiện nay. Vì vậy, đào tạo ngành Công nghệ kĩ thuật ô tô sẽ có những điều chỉnh đào tạo về phần hệ thống chuyển động, hệ thống điện và các tính năng đi kèm. Trường Cao đẳng Ngoại ngữ và Công nghệ Hà Nội đã đang điều chỉnh theo hướng cập nhật dần vào chương trình đào tạo một số nội dung liên quan đến xe điện, đảm bảo cho sinh viên ra trường nhanh chóng đáp ứng được nhu cầu bảo hành, sửa chữa xe điện./.