Đổi mới chương trình đào tạo Công nghệ thông tin (CNTT) đáp ứng yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư (cách mạng 4.0) đang được các trường Cao đẳng, Đại học trong nước quan tâm. Mỗi trường đều tìm con đường riêng cho mình trong đổi mới chương trình. Với quan điểm này, Trường Cao đẳng Ngoại ngữ và Công nghệ Hà Nội đã chỉ đạo đổi mới chương trình đào tạo CNTT, trong đó có chú ý luồng kiến thức phân tích dữ liệu. Lý giải điều này có hai lý do sau:

Một là, hiện nay sinh viên Nhà trường tốt nghiệp CNTT có thể đảm nhiệm các công việc:

1. Chuyên viên kỹ thuật CNTT

2. Kiểm thử viên

3. Lập trình viên

4. Chuyên viên phân tích nghiệp vụ

5. Quản trị, kinh doanh, hỗ trợ khách hàng với các sản phẩm dịch vụ

6. Khởi nghiệp về CNTT.

Như  vậy, chuyên viên phân tích dữ liệu chưa được thật chú trọng trong quá trình đào tạo.

Hai là, đổi mới chương trình đào tạo theo hướng cập nhất các kiến thức về phân tích dữ liệu và đảm bảo các vị trí việc làm cho sinh viên trên đây vì vai trò quan trọng của dữ liệu và phân tích dữ liệu trong cuộc cách mạng 4.0.

Thật vậy, trong hoạt động của con người thông tin được thể hiện qua nhiều hình thức đa dạng và phong phú như: con số, chữ viết, âm thanh, hình ảnh, … Thông tin cũng có thể được ghi lại và truyền thông qua nghệ thuật, bằng nét mặt và động tác, cử chỉ. Hơn nữa, con người còn được cung cấp thông tin dưới dạng mã di truyền. Những hiện tượng này của thông tin thấm vào thế giới vật chất và tinh thần của con người cùng với sự đa dạng phong phú của nó khiến khó có thể đưa ra một định nghĩa thống nhất về thông tin.

       Các mức độ của thông tin

Thông tin có nhiều mức độ khác nhau. Các số liệu, dữ kiện ban đầu thu thập được qua điều tra, khảo sát là các thông tin nguyên liệu hay là các dữ liệu (data) thô. Từ các dữ liệu đó qua xử lý, phân tích, tổng hợp có thể sử dụng các công cụ phân tích, chúng ta sẽ thu được các kết luận có giá trị gọi là thông tin. Tiếp tục quá trình này sẽ thu được các mức độ cao hơn của thông tin. Đó là tri thức và sáng tạo (Hình 1).

Như vậy, qua trình bày ở trên chúng ta có thể nói: Phân tích dữ liệu là quá trình chuyển đổi từ dữ liệu thô thành thông tin hữu ích. Với thông tin này giúp quá trình tổ chức, điều hành, sản xuất, … một cách thông minh.

Hiện nay, chúng ta có thể chia phân tích dữ liệu thành bốn loại:

a. Phân tích mô tả

Trong loại phân tích dữ liệu này, chúng ta trực quan hóa dữ liệu bằng các biểu đồ dạng cột, biểu đồ hình tròn, đồ thị, … và dùng các đại lượng thống kê như giá trị trung bình, phương sai, biên độ, … để nắm bắt sự kiện đã xảy ra hoặc đang xảy ra. Qua đó, tìm dược các thông tin bổ ích cho quá trình điều hành, sản xuất hay quản lý.

Chuyên gia phân tích dữ liệu  (ảnh minh họa)

Ví dụ. Bằng phân tích mô tả, thông qua phổ điểm thi tốt nghiệp Trung học phổ thông năm 2018, phát hiện có nghi vấn về kết quả thi của các tỉnh Hà Giang, Sơn La, Hòa Bình. Qua điều tra xác minh, khẳng định các địa phương có sai phạm trong thi cử.

b. Phân tích chuẩn đoán, điều khiển

Phân tích chuẩn đoán là quá trình phân tích chuyên sâu, chi tiết dữ liệu để nắm được nguyên nhân khiến một sự việc xảy ra. Phương pháp này người ta sử dụng kỹ thuật khai phá dữ liệu với các thao tác dữ liệu, biến đổi dữ liệu để phân tích.

Ví dụ 1. Phân tích chuẩn đoán được dùng được dùng với sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo để chữa bệnh. Cụ thể, người ta thu thập dữ liệu về một loại bệnh: biểu hiện, triệu chứng, các phác đồ điều trị, … phân tích để tìm được phác đồ hiệu quả trong điều trị. Thông tin tìm thấy sẽ được lưu trữ. Khi gặp bệnh nhân chuẩn đoán mắc bệnh trên người ta dùng trí tuệ nhân tạo để lấy ra thông tin tối ưu cho chữa bệnh. Thực tế nhiều bác sĩ công nhận AI cho phác đồ điều trị hiệu quả hơn kinh nghiện chữa bệnh của chính bản thân.

Thành phố thông minh

Ví dụ 2. Người ta sử dụng phân tích dữ liệu dạng này cho quá trình điều khiển đô thị thông minh. Chúng ta lấy ví dụ minh họa cho quá trình sản xuất thông minh. Chẳng hạn, tại trang trại trồng rau, hoa quả được lắp các cảm biến đo nhiệt độ, độ ẩm, các chất dinh dưỡng trong đất trồng, …  Dữ liệu thu thập được chuyển về trung tâm phân tích. Tại đây các dữ liệu đó được đối chiếu với các thông tin có được về điều kiện để cây trồng phát triển tốt nhất. Phân tích sẽ rút ra kết luận phải điều khiển để có được môi trường phù hợp với giai đoạn phát triển của rau, hoa quả của trang trại.

c. Phân tích dự đoán

Với loại phân tích này, chúng ta sử dụng dữ liệu thu được đưa ra các dự đoán chính xác về xu hướng tương lai. Đặc trưng của phương pháp này là sử dụng các kiến thức về thống kê để phân tích dữ liệu. Ngoài ra, người ta còn sử dụng kiến thức về học máy. Máy tính được đào tạo với các dữ liệu thu được để đưa ra kết quả dự báo.

d. Phân tích theo quy định

Phân tích theo quy định là bước cao hơn của phân tích dự báo. Phân tích này không chỉ dự đoán sự kiện sẽ xảy ra mà còn đề xuất hành động tối ưu cho dự đoán. Chúng ta sẽ sử dụng phương pháp phân tích đồ thị, mô phỏng, xử lý sự kiện phức tạp, mạng nơ ron cho phân tích theo quy định.

Qua trình bày trên đây, có thể rút ra kết luận: Phân tích dữ liệu có vai trò quan trọng trong đời sống xã hội đang cần nguồn nhân lực lớn.

Do đó, việc bổ sung các học phần thuộc luồng kiến thức phân tích dữ liệu vào chương trình đào tạo CNTT của Trường Cao đẳng Ngoại ngữ và Công nghệ Hà Nội là công việc cần thiết.

Nếu các bạn học sinh muốn đảm nhiệm vị trí việc làm phân tích dữ liệu có thể trở thành sinh viên của Trường. Nhà trường là địa chỉ tin cậy đưa các bạn đạt ước mơ.

Khoa Giáo dục Đại cương