Cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ 4 đang diễn ra trên quy mô rộng lớn và với tốc độ chóng mặt chưa từng có. Đây là cuộc cách mạng về công nghệ, được thúc đẩy bởi sự hội tụ của nhiều công nghệ then chốt gồm: trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), robot, in 3D, công nghệ di động, điện toán đám mây, phân tích dữ liệu lớn (Big Data), chuỗi khối (blockchain)... Công nghệ thông tin đóng vai trò không thể thiếu, tạo nền tảng cho sự ra đời và phát triển của các công nghệ này, đồng thời thúc đẩy quá trình chuyển đổi số trong xã hội diễn ra mạnh mẽ.

Lan tỏa mọi lĩnh vực đời sống

CNTT đã và đang len lỏi vào mọi ngõ ngách của đời sống xã hội, tạo ra những cơ hội mới trong kinh tế, giáo dục, y tế, nông nghiệp, quản lý đô thị, giao thông vận tải... Nhờ CNTT, chúng ta kết nối internet để tiếp cận vô tận nguồn tri thức và thông tin; sử dụng các thiết bị di động thông minh kết nối vạn vật; lưu trữ, phân tích khối lượng dữ liệu khổng lồ; tự động hóa và tối ưu hóa các quy trình; đưa ra các quyết định chiến lược dựa trên phân tích dữ liệu. 

AI và robot đã làm thay đổi hoàn toàn cách sản xuất kinh doanh khi tự động hóa dây chuyền lắp ráp, tối ưu hóa nguồn vật lực và kiểm soát chất lượng một cách hiệu quả. IoT mang lại khả năng giám sát và điều khiển thiết bị từ xa qua kết nối internet. In 3D đơn giản hóa quy trình chế tạo sản phẩm phức tạp. Điện toán đám mây cung cấp tài nguyên CNTT linh hoạt và tiết kiệm chi phí. 

Các công nghệ này đều cùng chung nền tảng số hóa và kết nối về CNTT. Nền tảng số này được xây dựng trên các công nghệ phần mềm, lập trình, mạng máy tính, hạ tầng truyền dẫn, an ninh mạng được phát triển không ngừng. Đội ngũ lập trình viên, kỹ sư CNTT giữ vai trò cốt lõi, chuyển các ý tưởng thành các ứng dụng, hệ thống số khách quan. 

Thách thức từ sự bùng nổ công nghệ

Bên cạnh những thành tựu mang lại, CMCN 4.0 cũng đặt ra không ít thách thức đòi hỏi các quốc gia phải nhận diện và giải quyết kịp thời. An ninh mạng và bảo mật dữ liệu cá nhân trở thành mối lo ngại lớn nhất khi mọi thứ được số hóa và kết nối internet.  Cần có các chính sách, quy định mạnh mẽ để bảo vệ người dùng, đảm bảo quyền riêng tư.

Sự xâm nhập của AI, robot, tự động hóa vào nhiều ngành nghề có nguy cơ gây ra nhiều xáo trộn trong thị trường lao động khi nhiều việc làm truyền thống trở nên dư thừa hoặc thay đổi toàn diện về tính chất công việc. Điều này đòi hỏi các quốc gia phải tái thiết hệ thống giáo dục nghề nghiệp, đào tạo lại kỹ năng cho lực lượng lao động.

Đạo đức công nghệ cũng là vấn đề mới đặt ra cần có hệ thống quy tắc ứng xử rõ ràng khi phát triển và áp dụng công nghệ mới. Ví dụ như trách nhiệm pháp lý của xe tự lái trong trường hợp xảy ra tai nạn, hoặc tiêu chuẩn đảm bảo quyền riêng tư trong các ứng dụng AI. Đây là điểm mấu chốt cần được thảo luận để đảm bảo quá trình chuyển đổi số an toàn và đạo đức.

Xây dựng chiến lược CNTT cho tổ chức

Trong bối cảnh CMCN 4.0 và chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, việc xây dựng chiến lược CNTT hiệu quả là yếu tố then chốt để bất kỳ tổ chức nào có thể nâng cao năng lực cạnh tranh và đạt được thành công. Một chiến lược CNTT tốt cần tập trung vào những khía cạnh sau:

1. Xây dựng hạ tầng CNTT vững chắc và linh hoạt

- Đầu tư đúng mức vào hạ tầng mạng, máy chủ, lưu trữ dữ liệu, đảm bảo đủ năng lực và khả năng mở rộng

- Áp dụng điện toán đám mây để tăng tính linh hoạt của tài nguyên CNTT

- Chuẩn hóa các quy trình CNTT như quản lý thay đổi, sự cố để nâng cao hiệu quả vận hành

2. Phát triển các hệ thống ứng dụng quan trọng

- Tận dụng các giải pháp phân tích dữ liệu để hỗ trợ ra quyết định

- Xây dựng ứng dụng di động, kết nối IoT để tăng năng suất và trải nghiệm khách hàng

- Áp dụng công nghệ mới như AI, Big Data vào các dự án quan trọng

3. Đảm bảo an ninh mạng và bảo mật thông tin

- Xây dựng các chính sách, quy trình và giải pháp an toàn thông tin chuẩn mực

- Đầu tư các giải pháp phòng chống mã độc, tấn công mạng, bảo mật dữ liệu

- Tuân thủ các khung an ninh mạng và bảo vệ dữ liệu của tổ chức

4. Phát triển nguồn nhân lực CNTT

- Chiến lược tuyển dụng và đào tạo nhân lực CNTT chất lượng cao

- Xây dựng năng lực cho các vị trí then chốt: quản trị hệ thống, lập trình, CTPM...

- Kế hoạch đào tạo về công nghệ mới cho nhân viên CNTT hiện hữu

5. Quản trị tổng thể và đổi mới công nghệ

- Áp dụng mô hình quản trị CNTT hiện đại như ITIL, COBIT

- Thường xuyên rà soát, đánh giá và cải tiến quy trình CNTT

- Xây dựng Khung đổi mới công nghệ để khai thác các công nghệ mới

Chiến lược CNTT cần được thiết kế dựa trên chiến lược tổng thể của tổ chức, phù hợp với nguồn lực và thực tiễn hoạt động. Đồng thời chiến lược cần linh hoạt, có khả năng điều chỉnh theo sự phát triển của công nghệ và nhu cầu thực tế. Việc triển khai thành công sẽ giúp tổ chức nâng cao năng lực số, cải thiện hiệu quả hoạt động và duy trì lợi thế cạnh tranh trong CMCN 4.0.

Tóm lại, Cách mạng Công nghiệp 4.0 và xu thế chuyển đổi số mạnh mẽ của xã hội đang tạo ra những biến đổi chưa từng có tiền lệ trong lịch sử nhân loại. CNTT đóng vai trò then chốt, nền tảng cho sự phát triển của các công nghệ mới, từ đó thúc đẩy tiến trình chuyển đổi số diễn ra nhanh chóng hơn. Để thành công, giữ vững vị thế dẫn đầu trong thời đại mới, các quốc gia cần xác định đúng đắn vai trò trụ cột của CNTT và đầu tư chiến lược, hiệu quả vào lĩnh vực này, xem CNTT không đơn thuần là công cụ mà là nguồn lực đặc biệt quan trọng quyết định sự phát triển kinh tế và mọi mặt của nền văn minh số trong tương lai.