1. Mục tiêu và định hướng

• Logistics truyền thống: Trọng tâm chủ yếu là hoạt động thủ công, tập trung vào vận hành hiệu quả với chi phí thấp. Doanh nghiệp theo mô hình này thường vận dụng kinh nghiệm cá nhân để quản lý dòng hàng hóa, không có sự hỗ trợ đáng kể từ công nghệ. Việc tối ưu hóa thường mang tính cục bộ và ngắn hạn, phụ thuộc vào hiệu suất của nhân sự và hạ tầng vật lý.
• Logistics 4.0: Hướng đến tối ưu hóa toàn diện chuỗi cung ứng nhờ vào sự hỗ trợ mạnh mẽ của công nghệ số. Mục tiêu không chỉ là hiệu quả vận hành mà còn là sự chính xác, tốc độ, minh bạch và khả năng thích ứng linh hoạt. Các công nghệ như AI, blockchain, cảm biến IoT và dữ liệu lớn được tích hợp để tự động hóa và nâng cao khả năng ra quyết định chiến lược trong logistics. Không chỉ dừng lại ở khâu vận chuyển, logistics 4.0 còn hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng chiến lược chuỗi cung ứng toàn diện, tối ưu hóa chi phí từ nguồn hàng đến tay người tiêu dùng cuối cùng.

2. Quy trình làm việc

• Truyền thống: Hoạt động trong mô hình khép kín, các bộ phận làm việc biệt lập, thông tin trao đổi thủ công qua văn bản, điện thoại hoặc bảng tính. Quy trình xử lý đơn hàng, lập kế hoạch tồn kho, giao nhận thường mất nhiều thời gian, dễ phát sinh lỗi do thiếu đồng bộ thông tin. Ngoài ra, việc điều phối công việc giữa các phòng ban thường thiếu linh hoạt, gây chậm trễ trong các quyết định điều chỉnh khi có phát sinh bất ngờ.
• Logistics 4.0: Áp dụng hệ thống quản lý tích hợp như ERP (quản trị tài nguyên doanh nghiệp), WMS (quản lý kho) và TMS (quản lý vận tải), cho phép luồng dữ liệu được tự động đồng bộ và kiểm soát theo thời gian thực. Hệ thống còn có thể phân tích dữ liệu đầu vào để đưa ra các gợi ý tối ưu về phân bổ nguồn lực, điều chuyển kho bãi, sắp xếp lịch trình vận chuyển phù hợp nhất với tình hình thị trường. Quy trình làm việc trở nên mượt mà, minh bạch và có thể mở rộng nhanh chóng mà không làm gián đoạn hoạt động.

3. Giao tiếp và kết nối chuỗi cung ứng

• Truyền thống: Giao tiếp chủ yếu qua giấy tờ, email hoặc điện thoại, thông tin khó truy xuất hoặc bị sai lệch khi truyền tải. Chuỗi cung ứng thiếu tính kết nối, dẫn đến độ trễ trong phản hồi, mất kiểm soát trong tình huống khẩn cấp hoặc thay đổi bất ngờ. Việc cập nhật tình trạng đơn hàng, kho hàng hay phương tiện vận tải phụ thuộc vào báo cáo con người, thiếu tính chủ động.
• Logistics 4.0: Các chủ thể trong chuỗi cung ứng (nhà cung cấp, trung tâm phân phối, khách hàng) được kết nối liên tục thông qua các nền tảng số và đám mây. Dữ liệu giao vận được cập nhật tự động, từ hệ thống GPS theo dõi lộ trình đến cảnh báo nhiệt độ, độ ẩm trong container. Mọi quyết định có thể được đưa ra kịp thời dựa trên dữ liệu thời gian thực. Tính minh bạch được nâng cao giúp giảm thiểu rủi ro sai sót, tăng độ tin cậy với đối tác và khách hàng.

4. Mức độ dự báo và khả năng thích nghi

• Truyền thống: Phụ thuộc nhiều vào kinh nghiệm cá nhân và các bảng thống kê đơn giản để lên kế hoạch tồn kho, định tuyến vận tải, phân bổ hàng hóa. Khi thị trường có biến động bất ngờ, doanh nghiệp thường phản ứng chậm, dễ mất cơ hội hoặc gây lãng phí tài nguyên. Các hoạt động vận hành dễ rơi vào tình trạng "chạy theo" thay vì chủ động quản lý.
• Logistics 4.0: Với sự trợ giúp của AI và học máy, doanh nghiệp có thể phân tích xu hướng tiêu dùng, dự báo nhu cầu, lập kế hoạch phân phối tối ưu. Ví dụ, một hệ thống có thể dự đoán tăng đột biến về nhu cầu trong dịp lễ, từ đó gợi ý tăng tồn kho tại kho khu vực miền Nam và tăng tần suất vận tải. Nhờ đó, doanh nghiệp tăng khả năng thích ứng và giảm thiểu rủi ro vận hành. Không chỉ vậy, logistics hiện đại còn giúp các công ty theo dõi diễn biến thị trường theo thời gian thực, điều chỉnh chiến lược giá, cung ứng hoặc hậu cần phù hợp với từng khu vực địa lý cụ thể.

5. Khả năng mở rộng và cá nhân hóa

• Truyền thống: Mở rộng quy mô thường đồng nghĩa với việc phải tăng thêm kho bãi, thuê thêm nhân lực, mở rộng tuyến vận chuyển – tất cả đều tiêu tốn thời gian và chi phí. Các dịch vụ thường mang tính đồng nhất, ít khả năng tùy chỉnh theo yêu cầu cá nhân. Khi doanh nghiệp phục vụ tệp khách hàng lớn, việc đảm bảo chất lượng dịch vụ nhất quán trở nên khó khăn.
• Logistics 4.0: Hệ thống vận hành linh hoạt, có thể dễ dàng mở rộng hoặc thu hẹp quy mô mà không cần thay đổi hạ tầng cứng nhờ nền tảng điện toán đám mây. Dịch vụ cá nhân hóa được triển khai thông qua hệ thống phân tích hành vi khách hàng, cho phép đề xuất thời gian giao hàng tối ưu, lựa chọn phương thức vận chuyển phù hợp, và xây dựng chính sách hậu mãi riêng biệt cho từng nhóm người dùng. Ngoài ra, doanh nghiệp có thể đồng bộ hóa dữ liệu khách hàng, quản lý trải nghiệm xuyên suốt từ khâu đặt hàng đến khi giao nhận, tạo sự hài lòng và gắn bó lâu dài.

Sự chuyển dịch từ Logistics truyền thống sang Logistics 4.0 không chỉ là bước tiến về công nghệ mà còn là thay đổi về triết lý quản lý chuỗi cung ứng. Logistics hiện đại không chỉ phục vụ vận chuyển, mà còn tham gia trực tiếp vào quá trình tạo ra giá trị cho khách hàng thông qua việc kết nối, phân tích và tối ưu hóa dữ liệu trong từng mắt xích. Với khả năng dự đoán chính xác, vận hành linh hoạt và cá nhân hóa dịch vụ, Logistics 4.0 đang mở ra một kỷ nguyên mới cho ngành vận tải và phân phối toàn cầu.

Với sinh viên ngành Logistics – Chuỗi cung ứng, điều quan trọng là hiểu rõ sự thay đổi này và chuẩn bị sẵn sàng kỹ năng tương ứng: từ tư duy hệ thống, năng lực sử dụng phần mềm chuyên ngành, đến khả năng thích nghi với công nghệ mới. Những ai chủ động tiếp cận với kiến thức về AI, dữ liệu lớn, blockchain... sẽ nắm lợi thế lớn trên thị trường lao động và dễ dàng bắt nhịp với các vị trí logistics chiến lược trong tương lai. Ngoài ra, sự hiểu biết liên ngành – giữa logistics, công nghệ, marketing và kinh doanh – cũng là yếu tố then chốt giúp sinh viên phát triển trong môi trường làm việc hiện đại và cạnh tranh cao.