Nhật Bản – một quốc gia nổi tiếng với sự kỷ luật và tinh thần làm việc chăm chỉ. Vậy mà xứ sở mặt trời mọc đang phải đối mặt với một hiện tượng xã hội đầy nghịch lý: Hikikomori. Đây không chỉ là một hội chứng mà còn là một lời cảnh báo về những áp lực vô hình đang đè nặng lên giới trẻ. Khi những căn phòng nhỏ trở thành thế giới duy nhất của họ, cánh cửa đóng chặt ngăn cách họ với xã hội, Nhật Bản không chỉ mất đi một thế hệ lao động mà còn chứng kiến sự phai nhạt của những giấc mơ tuổi trẻ. Không còn là vấn đề riêng của nước Nhật, Hikikomori đang lan rộng trên toàn cầu, đặt ra câu hỏi: Điều gì đã khiến những người trẻ chọn cách biến mất khỏi thế giới ngoài kia?

Hikikomori là gì?

1. Khái niệm Hikikomori

Hikikomori (tiếng Nhật: ひきこもり hoặc 引きこもり) là thuật ngữ dùng để chỉ những người tự giam mình trong phòng, từ chối tham gia vào đời sống xã hội và hoạt động gia đình trong thời gian dài (thường trên 6 tháng). Họ gần như không giao tiếp với ai ngoài người thân trong gia đình, thậm chí có trường hợp không quan tâm đến cả những thành viên gần gũi nhất. Vì vậy, hikikomori còn được gọi là "Những ẩn sĩ thời hiện đại".

Theo Bộ Y tế Nhật Bản, ước tính có khoảng 50.000 trường hợp hikikomori được ghi nhận chính thức, nhưng trên thực tế, con số này có thể lên đến hàng triệu người.

2. Đối tượng dễ mắc Hikikomori

Hikikomori chủ yếu xuất hiện ở thanh thiếu niên, nhưng cũng có một số trường hợp là người trưởng thành trung niên. Họ thường là những người gặp khó khăn trong việc thích nghi với áp lực xã hội và học tập.

Hikikomori trải qua một quá trình thu mình dần dần:

• Giai đoạn đầu: Cắt đứt quan hệ với bạn bè, bỏ học hoặc rút lui khỏi môi trường làm việc.
• Giai đoạn giữa: Sống thu mình trong phòng, chỉ tương tác tối thiểu với gia đình, chủ yếu là mẹ.
• Giai đoạn cuối: Hoàn toàn cô lập, dành phần lớn thời gian để ngủ vào ban ngày và lướt Internet vào ban đêm, đắm chìm trong thế giới ảo.

Suốt nhiều năm, hikikomori từng là một vấn đề bị lãng quên. Tuy nhiên, từ cuối thập niên 1990, hiện tượng này thu hút sự quan tâm của truyền thông Nhật Bản, đặc biệt sau một số vụ phạm pháp nghiêm trọng liên quan đến những người mắc chứng hikikomori. Dù vậy, theo các chuyên gia, đa số hikikomori không có hành vi bạo lực với người khác mà chỉ tự làm tổn thương bản thân.

3. Nguyên nhân dẫn đến Hikikomori

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng hikikomori, trong đó có thể kể đến:

• Ảnh hưởng từ công nghệ và thế giới ảo
  Sự phát triển của Internet, trò chơi điện tử và các phương tiện giải trí kỹ thuật số đã tạo ra một thế giới thay thế, nơi những người trẻ có thể thoát khỏi thực tại. Với máy tính, PlayStation, điện thoại thông minh và dịch vụ giao hàng tận nơi, một người hoàn toàn có thể sống mà không cần ra khỏi phòng.

• Áp lực giáo dục và xã hội tại Nhật Bản
  Nhật Bản có hệ thống giáo dục và thị trường lao động đầy cạnh tranh. Chỉ một số ít sinh viên may mắn được vào các trường đại học hàng đầu, mở ra cơ hội làm việc suốt đời trong các tập đoàn lớn. Những người không đạt được mục tiêu này dễ rơi vào trạng thái thất vọng, mất phương hướng và dần thu mình lại.
• Sự thay đổi trong cấu trúc xã hội
  Với đặc thù kinh tế Nhật Bản, nhiều người có xu hướng bị gạt ra bên lề nếu không phù hợp với tiêu chuẩn chung. Trong khi ở các nước phương Tây, những người hướng nội hoặc có phong cách làm việc độc lập có thể tìm thấy chỗ đứng trong ngành công nghệ (như Google, Microsoft, Apple), thì tại Nhật Bản, họ lại bị xem là không phù hợp với văn hóa làm việc tập thể.

4. Hậu quả của Hikikomori

Hikikomori có thể kéo dài nhiều năm, khiến người mắc mất dần mối liên kết với gia đình, bạn bè và xã hội. Một số trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến tình trạng bạo lực gia đình, khi chính các bậc phụ huynh trở thành nạn nhân của con cái họ.

Nhật Bản đang làm gì để giải quyết vấn đề này?

• Tư vấn tâm lý và điều trị: Chính phủ và các tổ chức đã mở nhiều trung tâm hỗ trợ để giúp Hikikomori dần hòa nhập lại với xã hội.
• Cải cách giáo dục: Một số trường học đang áp dụng phương pháp giáo dục ít áp lực hơn, khuyến khích sáng tạo thay vì chỉ tập trung vào điểm số.
• Xây dựng cộng đồng hỗ trợ: Một số chương trình kết nối Hikikomori với những người có cùng hoàn cảnh để giúp họ tìm lại sự tự tin.

Hikikomori có phải chỉ tồn tại ở Nhật Bản?

Dù phổ biến nhất ở Nhật, Hikikomori cũng đang xuất hiện ở các quốc gia khác như Hàn Quốc, Trung Quốc, Mỹ và thậm chí cả Việt Nam, khi giới trẻ ngày càng chịu nhiều áp lực từ xã hội.

5.Lời kết

Hikikomori là một vấn đề không thể xem nhẹ, phản ánh góc tối của một xã hội phát triển nhưng đầy áp lực. Việc giúp đỡ những người mắc hội chứng này không chỉ cần sự can thiệp của chính phủ mà còn là trách nhiệm của gia đình và cộng đồng. Để giải quyết tận gốc, cần tạo ra một môi trường nơi người trẻ có thể phát triển bản thân mà không bị ám ảnh bởi sự kỳ vọng hay thất bại.