Trong thế giới hiện đại, tiền tệ thường được xem đơn thuần là công cụ giao dịch. Thế nhưng, tại Nhật Bản – một đất nước giàu bản sắc truyền thống, có một đồng tiền tuy nhỏ bé nhưng lại mang giá trị văn hóa và tinh thần sâu sắc đó là đồng 5 yên (五円玉 – Go-en dama).

1. Nguồn gốc và thiết kế độc đáo của đồng 5 yên

Đồng 5 yên đầu tiên được phát hành vào năm 1949, sau Thế chiến II, và là một trong số ít đồng xu hiện tại của Nhật Bản không có chữ cái Latinh ghi mệnh giá. Tuy đơn giản nhưng thiết kế của đồng xu lại mang nhiều tầng lớp ý nghĩa:

Mặt trước của đồng tiền gồm ba hình ảnh tượng trưng:

• Bông lúa đang trổ – đại diện cho nông nghiệp, ngành nghề truyền thống nuôi sống người dân.
• Bánh răng lớn – biểu tượng cho công nghiệp và sự phát triển.
• Dòng nước chảy vòng quanh – biểu thị ngư nghiệp và sự dồi dào của biển cả.

Ba yếu tố này không chỉ thể hiện ba trụ cột kinh tế chính của Nhật Bản, mà còn ngụ ý một vòng tuần hoàn hài hòa giữa thiên nhiên và con người. Ba yếu tố này hợp lại như một lời chúc phúc: “Cuộc sống đủ đầy – Công việc hanh thông – Tương lai tươi sáng”.

• Mặt sau của đồng tiền chỉ ghi năm phát hành bằng chữ Hán và Kanji, không có số Latin, khiến đồng tiền này trở nên đặc biệt hơn.
• Lỗ tròn ở giữa không chỉ là yếu tố thiết kế giúp dễ phân biệt và xâu chuỗi bảo quản, mà còn mang hàm ý "kết nối", "thông suốt" – tượng trưng cho một tương lai rộng mở, không bế tắc.

 2. Ý nghĩa tâm linh và niềm tin vào “duyên lành”

Điều khiến đồng 5 yên trở nên thiêng liêng và đặc biệt trong đời sống tinh thần người Nhật chính là phát âm của nó: “go-en” (ご縁). Trong tiếng Nhật, từ này đồng âm với từ “ご縁” – có nghĩa là "duyên phận", "mối nhân duyên", hay "sự kết nối may mắn" giữa người với người, người với công việc, hay thậm chí là giữa con người với các vị thần.

Chính vì lý do đó, người Nhật tin rằng sở hữu hoặc dâng cúng đồng 5 yên sẽ mang lại những mối nhân duyên tốt, mở đường cho các cơ hội mới trong cuộc sống và sự nghiệp.

 3. Vai trò quan trọng trong tín ngưỡng và văn hóa dân gian

Trong các chuyến viếng thăm đền chùa (神社 – jinja hoặc 寺 – tera), người Nhật thường chuẩn bị sẵn một đồng 5 yên để thả vào hòm công đức (賽銭箱 – saisenbako) khi cầu nguyện. Họ tin rằng nếu dâng đúng đồng tiền "go-en", thì lời cầu nguyện sẽ được thần linh lắng nghe và ban phước lành.

Ngoài ra, đồng 5 yên còn được sử dụng trong:

• Lễ cưới: Có phong tục cho cô dâu, chú rể bỏ đồng 5 yên vào phong bao lì xì cho nhau như một lời chúc phúc cho mối nhân duyên trọn vẹn.
• Ngày đầu năm: Người ta tặng nhau đồng 5 yên như lời chúc năm mới nhiều "duyên lành" và vận may.
• Bùa hộ mệnh (お守り – omamori): Nhiều đền thờ còn bán loại bùa có đính kèm đồng 5 yên như vật cầu may mắn và bảo vệ.

 4. Quà tặng nhỏ mang thông điệp lớn

Với khách du lịch hoặc người nước ngoài, nếu bạn được tặng một đồng 5 yên, điều đó không chỉ là một món quà lưu niệm đơn giản mà còn là một lời chúc âm thầm nhưng chân thành. Đó có thể là mong bạn gặp được "duyên lành", hoặc kết nối tốt đẹp với đất nước Nhật Bản. Nhiều người Nhật còn đục lỗ đồng 5 yên để xâu lại thành vòng tay, mặt dây chuyền, móc khóa – như một loại bùa may mắn cá nhân, luôn mang theo bên người.

5. Đồng 5 yên trong văn hóa hiện đại

Mặc dù công nghệ thanh toán điện tử ngày càng phổ biến, nhưng đồng 5 yên vẫn giữ được chỗ đứng riêng trong lòng người Nhật. Nó không chỉ là vật trao đổi mà còn là cầu nối giữa quá khứ truyền thống và hiện tại hiện đại. Thậm chí, nhiều người Nhật vẫn giữ thói quen không tiêu đồng 5 yên cuối cùng trong ví – như một cách giữ gìn vận may và hy vọng.

Kết luận: Một đồng xu, muôn vàn ý nghĩa

Đồng 5 yên của Nhật Bản là một ví dụ hoàn hảo cho cách người Nhật lồng ghép tâm linh, văn hóa và triết lý sống vào từng chi tiết nhỏ của đời sống thường nhật. Nó không chỉ là một mệnh giá, mà còn là lời nhắc nhở về: Tầm quan trọng của sự kết nối, niềm tin vào nhân duyên, và sự trân trọng quá khứ và giá trị truyền thống.